Przymierze małżeńskie, cz. 4; Jeffrey J. Meyers

W dniu ślubu, kiedy mężczyzna i kobieta podchodzą do ołtarza, czy też lepiej, kiedy panna młoda jest odprowadzana przez ojca do pan młodego, tych oboje nie jest jeszcze związanych przymierzem. Wiąże ich przyjaźń i miłość. Są sobie oddani, a nawet zaręczeni. Wciąż jednak ich związek nie jest wiążący ani sformalizowany. Kiedy jednak skończy się ceremonia zaślubin, wtedy związani będą ze sobą przymierzem zawartym przed Bogiem. Każde małżeństwo jest przymierzem.

By pojąć i docenić przymierze małżeńskie, musimy pojąć i docenić przymierze, jakim dobry Bóg łaskawie związał się z nami. Uchroni to nas od błędów i zaniedbań w małżeństwie. Niestety wielu chrześcijan nie zna wystarczająco dobrze Pisma Świętego, by zrozumieć, że przymierze małżeńskie to coś więcej niż społeczna instytucja czy też moralne zobowiązanie.

Dlatego też nie rozpocząłem tej serii artykułów na temat małżeństwa od listy obowiązków męża i żony. Zacząłem raczej od prezentacji teologii małżeństwa w oparciu o teologię przymierza. Uważam, że taka podbudowa jest kluczowa dla właściwego ustosunkowania się do wzajemnych relacji między mężem a żoną. Również Biblia nie zadowala się prostą listą obowiązków małżeńskich, lecz ukazuje je w kontekście nauczania o przymierzu.

Nawet jeśli spotykamy w Piśmie Świętym listy wzajemnych zobowiązań małżonków, jak na przykład w piątym rozdziale Listu do Efezjan, to nie są one przedstawione tylko z prawnych lub etycznych powodów. Apostoł Paweł nie chce wypowiadać się o małżeństwie w oderwaniu od Adama, Chrystusa i Kościoła. Co prawda rozpoczyna od wezwania mężów do kochania żon oraz od zachęcenia żon do poddania się mężom, lecz bardzo szybko – jak może się wydawać – „zmienia temat” i mówi o Chrystusie i Jego Oblubienicy, czyli Kościele.

Zaraz po tym, jak opisał troskę Chrystusa o własne Ciało, cytuje słowa z Księgi Rodzaju: „Dlatego opuści mąż ojca swego i matkę swoją i złączy się z żoną swoją, i staną się jednym ciałem” (2,24). Wynika z tego, że możemy mówić o przymierzu małżeńskim tylko dlatego, że istnieje również przymierze łączące Chrystusa z Kościołem. Apostoł nawet nie próbuje rozdzielać tych dwóch kwestii. O czym więc tak naprawdę mówi? O ludzkim małżeństwie czy też o Jezusie i Kościele? Paweł udziela nieco zaskakującej odpowiedzi: „Tajemnica to wielka, ale ja odnoszę to do Chrystusa i Kościoła” (Ef 5,32). To ścisłe połączenie ludzkiego małżeństwa z małżeństwem bosko-ludzkim widać również u proroków, szczególnie u Ozaesza i Ezechiela, ale też w Księdze Przysłów i w Pieśni nad Pieśniami.

W małżeństwie nie chodzi zatem tylko o przestrzeganie zbioru pewnych zasad. Małżeństwo łączy się bowiem z tajemnicą związku Boga z Jego ludem, a w szczególności Jezusa z Kościołem. Innymi słowy, przymierze Boga z człowiekiem stanowi fundament każdego ludzkiego małżeństwa. Dlatego im lepiej rozumiemy Boże postępowanie wobec Jego ludu, także w kontekście środków łaski, tym lepiej rozumiemy, czym jest małżeństwo.

Jak już wspomniałem, Bóg nie umieścił w Biblii prostej i krótkiej definicji przymierza. Raczej opowiedział historię tego, jak zawarł z nami przymierze, a uczynił tak, byśmy mogli lepiej i pełniej ujrzeć bogactwo, głębię i dynamikę tej więzi. Ponadto znajdujemy w Piśmie dokumenty przymierza, spośród których chyba Księga Powtórzonego Prawa jest najbardziej obszernym i pomocnym.

Pisałem już, że przymierze można opisywać na kilka sposobów. Jednym z nich – moim zdaniem najbardziej użytecznym – jest wskazanie na pięć aspektów przymierza, które można przedstawić przy pomocy akronimu THEOS (przy okazji chcę podziękować Ralphowi Smithowi, od którego zapożyczyłem ten akronim).

1. Transformacja – Bóg suwerennie i łaskawie inicjuje przymierze przez to, że bierze stary porządek, rozbiera go na części pierwsze, oddziela swój lud i tworzy nowy porządek, czyli nowe stworzenie.
2. Hierarchia – w nowym porządku (stworzeniu) Bóg nadaje swemu ludowi nowe imię i wyposaża w nowe struktury władzy.
3. Ekspresja – następnie Bóg przemawia do nowo ukonstytuowanego ludu i wprowadza go w nowy sposób egzystencji.
4. Obiektywne fizyczne znaki i pieczęcie – Bóg daje ludowi widzialne znaki przymierza, które pełnią rolę pamiątek i świadectw. W Kościele nazywamy je sakramentami. Zazwyczaj z tymi pamiątkami łączą się określone błogosławieństwa i przekleństwa, które mają na celu zachęcenie i pobudzenie ludu do wierności Bogu.
5. Sukcesja – Bóg zapewnia środki potrzebne do trwania przymierza w czasie.

Dla przypomnienia, jak działa powyższy schemat, opiszę przy jego pomocy Przymierze, jakie Bóg zawarł z Izraelem w czasach Ezdrasza i Nehemiasza, o którym nie wspominałem w poprzednim artykule.

1. Transformacja – Bóg zabiera swój lud z Babilonu i sprowadza z powrotem do Ziemi Obiecanej. Muszą opuścić Babilon i na nowo stać się narodem sprzymierzonym z Bogiem.
2. Hierarchia – Lud Boży otrzymuje nowe imię: Żydzi. Również Bóg przyjmuje nowe imię: Jahwe Sabaot (Pan Zastępów). Ponadto lud Boży otrzymuje nowe struktury władzy – już nie będą mieli króla, lecz mają być poddani kolejnym imperiom powołanym do życia przez Boga (Persji, Grecji, Rzymowi).
3. Ekspresja – Bóg ponownie przemawia do ludu, posyłając nowych proroków (Aggeusza, Zachariasza, Malachiasza i innych). Znów w centrum przymierza znajdują się słowa, ponieważ jak każde inne przymierze także to zawarte jest między osobami, dla których słowo stanowi główny środek komunikacji.
4. Obiektywne fizyczne znaki i pieczęcie – powstaje nowa Świątynia, w której na nowo składane są ofiary.
5. Sukcesja – akcent położony jest tym razem na świadectwo wobec narodów (patrz: Księga Estery). Małżeństwa z niewiernymi są zakazane. Bóg wzywa lud do wydania na świat pobożnego potomstwa.

Teraz z kolei zobaczmy, jak te pięć aspektów przymierza odnosi się do małżeństwa.

1. Transformacja – mężczyzna i kobieta, zanim wspólnie rozpoczną nowe życie, muszą pozostawić stare życie. Bóg bierze ich i oddziela od ich starych rodzin i więzi. Mają teraz zjednoczyć się z sobą jako nowe stworzenie. Symbolizuje to zwyczaj przekazywania panny młodej przez jej ojca panu młodemu. To samo jednak musi uczynić także mężczyzna – zostawić swoją starą rodzinę. Mają przecież stać się nową rodziną.
2. Hierarchia – oboje otrzymują nowe imię, które jednocześnie jest nazwiskiem męża. Mąż jest w ten sposób wyróżniony jako głowa nowej rodziny. Jako mąż i żona przyjmują nowe role i zadania. Stają się uczestnikami nowych struktur społecznych.
3. Ekspresja – nowa para nie tylko rozpoczyna nowe życie od słów przysięgi, ale jest też wspierana i kształtowana przez słowa – zarówno swoje, jak i przez Słowo Boże. Słuchają pierwszego kazania jako mąż i żona w czasie ceremonii zaślubin. Później będą musieli wysłuchać jeszcze wielu kazań, by lepiej poznać, co to znaczy być zjednoczonym przymierzem małżeńskim. Muszą się też nauczyć tego, jak odnosić się do siebie nawzajem. Muszą nauczyć się małżeńskiej ekspresji.
4. Obiektywne znaki – choć małżeństwo scementowane jest głównie przez słowa, to jednak muszą im towarzyszyć inne znaki, a zwłaszcza fizyczny kontakt, który przybiera szczególnie intymną formę w stosunku płciowym. To z tym znakiem i pieczęcią małżeńską wiążą się wszystkie przestrogi i przekleństwa dotyczące małżeństwa. „Nie cudzołóż”. To właśnie w tym kontekście najwyraźniej ujawnią się małżeńska wierność i oddanie.
5. Sukcesja – jeśli taka będzie wola Boga, to małżonkowie będą mieli dzieci, które, gdy dorosną, także opuszczą swoich rodziców, aby założyć własną rodzinę.

Na koniec chciałbym zauważyć, że kiedykolwiek pojawiają się problemy małżeńskie, ich źródłem jest zaniedbanie co najmniej jednego z aspektów przymierza małżeńskiego. Kiedy małżeństwo jest zagrożone, wtedy należy dokonać odnowy przymierza – zazwyczaj dzieje się to przez ponowne zwrócenie uwagi na jeden lub więcej kluczowych elementów związku. Zaniedbanie lub odstępstwo w jednym punkcie wpływa bowiem na pozostałe.

Poniżej przedstawiam jeszcze raz pięć aspektów przymierza małżeńskiego, tym razem w połączeniu z przykładowymi pytaniami i kwestiami, które się z nimi łączą.

1. Transformacja (opuszczenie i nowe zjednoczenie): W tym punkcie należy zadać pytania związane z oddzieleniem od tego, co wiązało się ze starym życiem męża i żony. Dlaczego mężczyzna i kobieta mają połączyć się w małżeństwie? Jak małżeństwo winno być zainicjowane? Kto powinien wyjść za mąż/ożenić się? Jak jest rola rodziców, poznawania się, narzeczeństwa? Jak odnosić się do własnych rodziców i znajomych po ślubie? Jak przylgnąć do siebie nawzajem? Możemy też zadać pytania dotyczące życia tak zwanych singli. Kto i w jakich okolicznościach powinien żyć w stanie bezżennym? Jak mamy odnosić się do dorosłych singli? Co oni mają myśleć w swojej sytuacji? Czy Biblia cokolwiek mówi na ten temat?
2. Hierarchia (nowe imię i struktury): Tu pytania dotyczą przede wszystkim nowej roli przyjętej przez mężczyznę i kobietę w małżeństwie. Co to znaczy, że mąż jest głową żony? Jak mąż sprawdza się jako głowa rodziny? A może abdykował z tej funkcji? Na czym polega poddanie się żony mężowi? A może jest to jedynie wymóg uwarunkowany kulturowo? Jaka jest rola Słowa Bożego i Kościoła w małżeństwie? Na czym polega królowanie Chrystusa w tym związku?
3. Ekspresja (nowe słowa i komunikacja): Jaka jest rola słów w ustanowieniu i podtrzymywaniu przymierza małżeńskiego? Jakie jest znaczenie i zadanie przysięgi małżeńskiej? Jak ważne są słowa i rozmowa w małżeństwie? Czy Biblia cokolwiek mówi na temat werbalnej komunikacji między mężem a żoną?
4. Obiektywne znaki (fizyczna intymność): Jaka jest rola fizycznego kontaktu w małżeństwie? Jakie jest miejsce seksualności? Co na ten temat mówi Pismo? Gdzie kryją się zagrożenia?
5. Sukcesja (czasowy wymiar małżeństwa): Jaka jest rola i miejsce dzieci w małżeństwie? Czy dzieci są istotnym elementem małżeństwa? Co znaczy dla małżeństwa ich brak? Jak zmienia się dynamika małżeństwa wraz z pojawieniem się dzieci? Jakie zagrożenia dla relacji między mężem a żoną pojawiają się wraz z dziećmi?

Oczywiście są to tylko przykładowe pytania. Dlatego zachęcam każdego męża i żonę, każde małżeństwo do przyjrzenia się sobie i zastanowienia się, czy przypadkiem w któryś z pięciu aspektów przymierza nie zakradł się błąd, zaniedbanie bądź uchybienie. W końcu temu ma służyć prezentacja teologii małżeństwa – naprawie i pogłębieniu wzajemnych relacji.

Każde przymierze potrzebuje cyklicznej odnowy – regularnego przeglądu wszystkich jego aspektów. Dokładnie to czyni Bóg raz w tygodniu w swej relacji z Kościołem. Każdej niedzieli łaskawie wzywa nas, swoją Oblubienicę, na święte zgromadzenie, byśmy wraz z Nim przeszli przez wszystkie etapy odnowy przymierza. Gdyby tego nie czynił, to z czasem wszyscy odstąpilibyśmy od naszego Męża, Jezusa Chrystusa. To samo grozi każdemu małżeństwu, które bierze za pewnik swoje trwanie w czasie i nie zadaje sobie trudu regularnej odnowy łączących go więzi.

Tłumaczył Bogumił Jarmulak.

Tytuł oryginału: Marriage Covenant

Cz. 1

Cz. 2

Cz. 3